Ўзбекистон суверен, демократик, ҳуқуқий, ижтимоий ва дунёвийдавлат.
Янгиланган Конституциямизнинг биринчи моддасида “Ўзбекистон – бошқарувнинг республика шаклига эга бўлган суверен, демократик, ҳуқуқий, ижтимоий ва дунёвий давлат. Давлатнинг “Озбекистон Республикаси” ва “Ўзбекистон” деган номлари бир маънони англатади” деб қатъий белгилаб қўйилгани тарихий аҳамиятга эга!
Шу билан бирга, халқимизнинг хоҳиш-иродаси билан Асосий қонунимизда муҳрланган бу принциплар – мамлакатимизнинг тараққиёт йўли ва тақдирини, унинг келажагини белгилаб берган ушбу “бешта устун” ҳеч қачон ўзгартирилмаслиги қайд этилди.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёйев 8-май куни Олий Мажлис палаталари, сиёсий партиялар, суд ва ижро этувчи ҳокимият органлари раҳбарлари ҳамда жамоатчилик фаоллари билан мулоқот жараёнида: “Дунёда кундан-кунга янги-янги синовлар, хавф-хатар ва таҳдидлар пайдо бўлаётганини барчангиз кўриб турибсиз. Энг нуфузли сиёсатшунос ва экспертлар ҳам, “ақл марказлари” ҳам, жаҳонда содир бўлаётган ҳозирги зиддият ва тўқнашувлар қачон ва нима билан тугашини айта олмаяпти.
Шундай мураккаб вазиятда, ҳар бир ишимизда, қабул қилаётган барча қонун ва қарорларимизда фақат ва фақат халқимиз, Ватанимиз манфаатлари энг устувор ўринда туриши шарт!»-деди.
Бунинг учун, биринчидан, ота-боболаримизнинг асрий армони бўлган, тенгсиз ва буюк неъмат – мустақиллигимизни асраб-авайлаш, уни янада мустаҳкамлаш ва келгуси авлодларга мерос қилиб қолдириш барчамиз учун ҳаёт-мамот масаласи эканини унутмаслигимиз зарурлиги кўрсатиб ўтилди.
«Биз уч минг йиллик давлатчилик тарихига, бой ва бетакрор маданиятга эга бунёдкор халқмиз. Қирқ миллионга яқинлашиб бораётган аҳолимизнинг тақдири ва истиқболи, фаровон ҳаёти учун масъул ва жавобгармиз.
Шу сабабдан юртимизда тинчлик ва барқарорликни асраш ва мустаҳкамлаш бундан буён ҳам энг муҳим вазифамиз бўлиб қолади», – деди давлат раҳбари.
Ҳуқуқий давлат – инсониятнинг минг йиллар мобайнидаги машаққатли меҳнати эвазига шаклланган тараққиёт ғояси бўлиб, Конститусия ва қонун устувор бўлган, инсон ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоя қилинган ва амалда та’минланган, демократик принциплар асосида қабул қилинган қонунлар олдида барча тенг ва ҳисобдор бўлган,ҳечким қонундан устун турмайдиган давлатдир.
Бугун Янги Ўзбекистон инсонпарвар ва халқчил бўлган ҳуқуқий давлат қуриш йўлида одимламоқда. Ўзбекистон Республикасининг Президенти Шавкат Мирзиёйев 2022 йил 20 июнда Конститусиявий комиссия а’золари билан
учрашувда та’кидлаганидек: “Фақат ҳуқуқий давлат шароитидагина инсоннинг
ҳаёти, эркинлиги, ша’ни, қадр-қимматини тўлиқ та’минлаш, том ма’нода халқпарвар бошқарув тизимини шакллантириш мумкин”.
Шу мақсадда янги таҳрирдаги Конститусиямиз лойиҳасининг 1-моддасида Ўзбекистон – ҳуқуқий давлат”, деб мустаҳкамланди. Конститусияда Ўзбекистон ҳуқуқий давлат эканлигини алоҳида белгилаш – давлат ўз фаолиятини, жамият ва фуқароларнинг яшаш тарзини фақат Конститусия ва қонунлар асосидагина амалга оширилишини та’минлайди.
Пировардида давлат органлари ва мансабдор шахслар қонун устуворлиги асосида халқ манфаатлари учун ишлайди, унга хизмат қилади. Янги таҳрирдаги Конститусия лойиҳасининг бошқа нормаларида ҳам ҳуқуқий давлат принципини рўёбга чиқаришга қаратилган механизмлар ва кафолатлар мустаҳкамланмоқда.
Биринчидан, давлат фаолияти қонун устуворлиги, қонунийлик принципи асосида амалга оширилишини та’минлаш бўйича Конститусиянинг олий юридик кучга эгалиги ҳамда унинг тўғридан-тўғри амал қилиши белгиланмоқда. Натижада давлат органлари, шу жумладан, судлар ўз фаолиятида Конститусияга тўғридан-тўғри мурожаат қилган ҳолда қарорлар қабул қилади.
Иккинчидан, инсон ҳуқуқ ва эркинликлари халқаро ҳуқуқ ва Конститусия нормаларига мувофиқ кафолатланмоқда, улар қонунчилик ва давлат органлари фаолиятининг мазмунини белгилаши мустаҳкамланмоқда. Шунингдек, инсонга нисбатан давлатнинг ҳуқуқий та’сир чоралари қонунларда назарда тутилган мақсадларга эришиш учун этарли ва мутаносиб бўлиши шартлиги ва инсон билан давлат органларининг ўзаромуносабатларида юзага келадиган қонунчиликдаги барча қарама-қаршиликлар ва ноаниқликлар инсон фойдасига талқин қилиниши мустаҳкамланмоқда.
Франция, Германия, Испания, Туркия конститусияларида ўз давлатини ҳуқуқийдавлат деб белгилашга оиднормалар мустаҳкамланган.Мазкур янгилик барчанинг қонун олдида тенглигини вақонундан ҳеч ким устун эмаслигини та’минлаш, инсонларонгига қонунларга ҳурмат ва итоат этиб яшаш лозимлигинисингдириш, умуман олганда, давлат органларининг халққахизмат қилиши учун мустаҳкам ҳуқуқий асос бўлади.Шунингдек, Ўзбекистоннинг “Ҳуқуқ устуворлиги индекси”,“Жаҳон мамлакатлари демократияси индекси” каби халқаронуфузли рейтингларда ўрни яхшиланишига имкон беради.
Сурхондарё вилоят маъмурий судининг судяси, Термиз иқтисодиёт ва сервис университети ўқитувчиси Н.С.Бобомуратова