Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 11 мартдаги аҳолига суд муҳокамаларида масофадан иштирок этиш учун янада қулай шароитлар яратилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш киритиш тўғрисидаги ЎРҚ-1047-сонли қонуни мазмун моҳияти

Кейинги йилларда мамлакатимизда судлов фаолиятини рақамлаштириш бўйича амалга оширилган ислоҳотлар фуқароларнинг ўз ҳуқуқлари ва манфаатларини ҳимоя қилиш юзасидан судларга мурожаат қилишини либераллаштириш, умуман одил судловга эришиш даражасини ошириш, шунингдек судлар фаолиятининг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлаш имконини берди.

Натижада ариза бериш, ишда масофадан иштирок этиш, суд ҳужжатларини олиш ва ишларнинг кўрилиши ҳақида маълумот олиш каби хизматлар Ўзбекистон Республикаси Олий судининг интерактив хизматлар портали орқали электрон шаклда амалга оширилмоқда.

Шу билан бирга бугунги кунда видеоконференсалоқа режимида ўтказиладиган суд мажлисларида мобил видеоконференсалоқа тизимидан фойдаланишнинг ҳуқуқий асосларини яратиш орқали протсессуал қонунчиликни такомиллаштириш зарурияти мавжуд.

Ушбу Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик протсессуал кодексига, Иқтисодий протсессуал кодексига ва Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексига аҳолининг суд муҳокамаларида масофадан иштирок этишининг ҳуқуқий асослари яратилишини назарда тутувчи ўзгартириш ва қўшимчалар киритилмоқда.

Ушбу Қонун фуқароларнинг одил судловга эришиш даражасини янада оширишга, фуқароларнинг бузилган ҳуқуқ ва эркинликлари, шунингдек қонуний манфаатлари ишончли ҳимоя қилинишини таъминлашга хизмат қилади.

Шунингдек, Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексининг 144-моддасига қуйидагича ўзгартириш киритилмоқда.

Хусусан қуйидаги мазмундаги учинчи қисм билан тўлдирилсин:

«Ишда иштирок этувчи шахсларнинг видеоконференсалоқа режимидаги суд мажлисида иштирок этишини таъминлаш учун кўрсатилган шахсларнинг яшаш жойи, жойлашган ери ёки турган жойи бўйича тегишли судларнинг видеоконференсалоқа тизимларидан ёхуд ишни кўраётган суднинг мобил видеоконференсалоқа тизимидан фойдаланилади»;

учинчи ва тўртинчи қисмлар тегишинча тўртинчи ва бешинчи қисмлар деб ҳисоблансин;

қуйидаги мазмундаги бешинчи қисм билан тўлдирилсин:

«Видеоконференсалоқа режимидаги суд мажлисида видеоконференсалоқа тизимидан фойдаланган ҳолда иштирок этаётган гувоҳларга, экспертларга, мутахассисларга, таржимонларга ўз ҳуқуқлари, мажбуриятлари ва жавобгарлиги тушунтирилганлиги аудио- ва видеоёзув орқали қайд этилади ва бу ҳақда суд мажлиси баённомасида кўрсатилади»;

бешинчи қисм олтинчи қисм деб ҳисоблансин.

Термиз туманлараро
маъмурий суди раиси
Б.Е.Умиров

“Суд органларида манфаатлар тўқнашуви ва коррупцияни олдини олиш юзасидан тузиладиган декларатция мазмун-моҳияти ҳақида”Ўзбекистон Республикасининг “Манфаатлар тўқнашуви тўғрисида”ги  2024 йил 5 июндаги қонуни.

Эҳтимолий манфаатлар тўқнашуви тўғрисидаги декларацияда қуйидаги маълумотлар кўрсатилиши керак:

давлат органи ёки бошқа ташкилот ходимининг лавозими ҳамда унинг фамилияси, исми, отасининг исми, шунингдек унинг жисмоний шахснинг шахсий идентификация рақами;

давлат органи ёки бошқа ташкилот ходими яқин қариндошларининг фамилияси, исми ва отасининг исми, уларнинг жисмоний шахснинг шахсий идентификация рақами (мавжуд бўлган тақдирда), шунингдек иш жойи ва лавозими;

давлат органининг ёки бошқа ташкилотнинг ходими ёки унинг яқин қариндошлари акциядор бўлган акциядорлик жамиятининг расмий номи ва унинг солиқ тўловчининг идентификация рақами;

давлат органи ёки бошқа ташкилот ходимининг яқин қариндоши муассис (иштирокчи), бошқарув органи аъзоси бўлган юридик шахснинг расмий номи, шунингдек унинг солиқ тўловчининг идентификация рақами.

Эҳтимолий манфаатлар тўқнашуви тўғрисидаги декларация уни тўлдирган давлат органи ёки бошқа ташкилот ходимининг ўз қўли билан қўйилган имзоси ёки электрон рақамли имзоси билан тасдиқланган бўлиши керак.

Эҳтимолий манфаатлар тўқнашуви тўғрисидаги декларацияни тақдим этиш тартиби.

Давлат органининг ёки бошқа ташкилотнинг ходими шахсга доир маълумотлари ўзгарган тақдирда, эҳтимолий манфаатлар тўқнашуви тўғрисидаги декларацияни тўлдириши ва ҳар йили 15 январдан кечиктирмай махсус бўлинмага тақдим этиши керак.

Давлат органига ёки бошқа ташкилотга ишга қабул қилинаётган номзод, шунингдек бошқа ишга ўтказилган ходим эҳтимолий манфаатлар тўқнашуви тўғрисидаги белгиланган шаклдаги декларацияни тўлдириши ва тақдим этиши керак.

Махсус бўлинма:

эҳтимолий манфаатлар тўқнашуви тўғрисидаги ҳар йилги декларацияни ҳар йили 15 февралгача умумлаштиради ва таҳлил қилади;

эҳтимолий манфаатлар тўқнашувини тартибга солиш бўйича чораларнинг етарлилигини (тўғрилигини) таъминлаш учун ҳар йили 1 мартга қадар одоб-ахлоқ комиссиясига таклиф киритади;

одоб-ахлоқ комиссияси томонидан қабул қилинган хулосага асосан эҳтимолий манфаатлар тўқнашувини тартибга солиш юзасидан чоралар кўриш тўғрисида давлат органи ёки бошқа ташкилот ходимининг бевосита раҳбарига ёхуд давлат органининг ёки бошқа ташкилотнинг юқори турувчи раҳбарига таклиф киритади.

Давлат органининг ёки бошқа ташкилотнинг ходимлигига номзод ишга қабул қилинаётганда ёхуд давлат органи ёки бошқа ташкилот ходими бошқа ишга ўтказилаётганда, эҳтимолий манфаатлар тўқнашуви тўғрисидаги декларацияни тақдим этганидан кейин махсус бўлинма ушбу модданинг учинчи қисмида назарда тутилган ишларни беш кунлик муддатда амалга оширади.

Вилоят маъмурий суди
архив мудири  
  Н.Рахманова

Ўзбекистон Республикасининг “Коррупсияга қарши курашиш тўғрисида”ги Қонунни мазмун-моҳияти

2017-йил 3-январда “Коррупсияга қарши курашиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг ЎРҚ-419-сонли Қонуни қабул қилинди.
34 моддадан иборат ушбу ҳужжатда коррупсия атамасига таърифдан тортиб, унга қарши курашиш, ваколатли органлар ва уларнинг вазифалари, коррупсияга қарши жавобгарлик, бу масалада халқаро ҳамкорлик каби барча муҳим жиҳатлар қайд этилган.
Мазкур Қонуннинг 3-моддаси асосий тушунчалар тўғрисида бўлиб, ушбу Қонунда қуйидаги асосий тушунчалар қўлланилади:

коррупсия – шахснинг ўз мансаб ёки хизмат мавқейидан шахсий манфаатларини ёхуд ўзга шахсларнинг манфаатларини кўзлаб моддий ёки номоддий наф олиш мақсадида қонунга хилоф равишда фойдаланиши, худди шунингдек бундай нафни қонунга хилоф равишда тақдим этиш;

коррупсияга оид ҳуқуқбузарлик – коррупсия аломатларига эга бўлган, содир этилганлиги учун қонунчиликда жавобгарлик назарда тутилган қилмиш;

манфаатлар тўқнашуви – шахсий (бевосита ёки билвосита) манфаатдорлик шахснинг мансаб ёки хизмат мажбуриятларини лозим даражада бажаришига таъсир кўрсатаётган ёхуд таъсир кўрсатиши мумкин бўлган ҳамда шахсий манфаатдорлик билан фуқароларнинг, ташкилотларнинг, жамиятнинг ёки давлатнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари ўртасида қарама-қаршилик юзага келаётган ёки юзага келиши мумкин бўлган вазият.

Шунингдек, Қонуннинг 4-моддаси коррупсияга қарши курашишнинг асосий принциплари тўғрисида бўлиб бунда қуйидаги тушунчалар қўлланилади:

Коррупсияга қарши курашишнинг асосий принциплари қуйидагилардан иборат:

қонунийлик;

         фуқаролар ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларининг устуворлиги;

         очиқлик ва шаффофлик;

         тизимлилик;

         давлат ва фуқаролик жамиятининг ҳамкорлиги;

         коррупсиянинг олдини олишга доир чора-тадбирлар устуворлиги;

жавобгарликнинг муқаррарлиги.

Термиз туманлараро маъмурий суди судя ёрдамчиси
Х.Нарзуллайев

Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми ва Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди Пленумининг айрим қарорларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида

Агар суд ҳужжатини янги очилган ҳолатларга кўра қайта кўриш ҳақидаги ариза судловга тегишлилик қоидалари бузилган ҳолда келиб тушган бўлса, ариза тегишли судга юборилиши лозим.
Тушунтирилсинки, қонуний кучга кирган суд ҳужжатини янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўриш тўғрисидаги ариза билан мурожаат қилишга ишда иштирок этувчи шахслар, жумладан: тарафлар (уларнинг ҳуқуқий ворислари); суд ажрими билан ишга жалб этилган учинчи шахслар (уларнинг ҳуқуқий ворислари); прокурор; давлат органлари ва ўз зиммаларига юклатилган ваколатларга кўра бошқа шахслар ҳақлидирлар.
Суд ҳужжатини янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўриш тўғрисидаги ариза судга ёзма шаклда ёхуд электрон ҳужжат тарзида берилади, уни бераётган шахс ёки унинг вакили томонидан имзоланади (электрон имзо қўйилади), аризага унинг ваколатини тасдиқловчи ҳужжат илова қилинади (МСИЮтК 61-моддаси).
Қонунда ишда иштирок этишга жалб қилинмаган, аммо ҳуқуқлари
ва мажбуриятлари тўғрисида суд ҳал қилув қарори қабул қилган шахслар суд ҳужжатини янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўриш ҳақида ариза билан мурожаат қилишга ҳақли эканликлари назарда тутилмаган. Шунга кўра, кўрсатилган шахслар суд ҳужжатлари устидан юқори инстанция судига шикоят билан мурожаат қилишга ҳақли эканликлари тушунтирилиши.
Ишда иштирок этишга жалб қилинмаган шахс томонидан ариза берилганда у МСИЮтК 273-моддаси биринчи қисмининг 1-бандига асосан қайтарилиши, хатоликка йўл қўйилиб иш юритишга қабул қилинган тақдирда эса шу асослар бўйича аризани қаноатлантириш рад этилиши лозимлиги.
Судларга тушунтирилсинки, суд ҳужжатини янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўриш тўғрисидаги аризани суд мажлисида кўриб чиқишда мазкур иш бўйича низонинг предметига нисбатан мустақил талаблар билан арз қиладиган ва арз қилмайдиган учинчи шахсларни жалб қилишга йўл қўйилмайди.
Судларнинг эътибори МСИЮтКнинг 271-моддасида суд ҳужжатини янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўриш ҳақидаги аризанинг шакли ва мазмунига доир талаблар белгиланганлигига қаратилиши.
Хусусан аризада қуйидагилар кўрсатилган бўлиши керак:
ариза берилаётган суднинг номи; ишда иштироқ этувчи шахсларнинг номлари (фамилияси, исми, отасининг исми), уларнинг жойлашган ери (почта манзили) ёки яшаш жойи; аризачи янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўришни талаб қилаётган суд ҳужжатини қабул қилган суднинг номи, ишнинг рақами, суд ҳужжати қабул қилинган сана, талаб предмети; аризачининг фикри бўйича суд ҳужжатини қайта кўриш учун асос бўладиган янги очилган ҳолат ҳужжатларга ҳавола қилинган ҳолда; ариза бераётган шахснинг талаби; илова қилинаётган ҳужжатларнинг рўйхати.
Аризага шунингдек янги очилган ҳолатларни тасдиқловчи ҳужжатларнинг кўчирма нусхалари, ариза ва ҳужжатларнинг кўчирма нусхалари ишда иштирок этувчи бошқа шахсларга юборилганлигини тасдиқловчи ҳужжат, ариза вакил томонидан имзоланган тақдирда, уни имзолаш ваколатини тасдиқловчи ҳужжат илова қилиниши лозимлиги.
Қонуний кучга кирган суд ҳужжатини янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўриш тўғрисидаги ариза ушбу суд ҳужжатини қабул қилган судга аризачининг фикрига кўра суд ҳужжатини қайта кўриш учун асос бўладиган ҳолатлар очилган кундан эътиборан бир ойдан кечиктирмай берилиши лозимлиги.
Утказиб юборилган муддат ариза билан мурожаат қилган шахснинг илтимосномаси бўйича, агар илтимоснома аризада суд ҳужжатини қайта кўришга асос сифатида кўрсатилган ҳолатлар очилган кундан эътиборан олти ойдан кечиктирмай берилган бўлса ва суд муддатни ўтказиб юбориш сабабларини узрли деб тан олса, суд томонидан тикланиши мумкин (МСИЮтК 270-моддаси).
Судларга тушунтирилсинки, суд ҳужжатини янги очилган ҳолатларга кўра қайта кўриш ҳақидаги ариза МСИЮтК 270 ва 271-моддаларида белгиланган қоидалар бузилган ҳолда, жумладан белгиланган муддат тугаганидан сўнг уни тиклаш ҳақида илтимосномасиз берилган бўлса, суд аризани қайтариш тўғрисида ажрим чиқаради.
Бундай ажрим устидан шикоят қилиниши (протест келтирилиши) мумкин.

Шу билан биргаликда, ариза МСИЮтК 270 ва 271-моддалари талаблари бузилган ҳолда берилганлиги, шунингдек, ўтказиб юборилган муддатни тиклаш ҳақида илтимоснома мавжуд эмаслиги асосида қайтарилганда ажримда кўрсатилган ҳолатлар бартараф этилгач, ариза судга янгидан тақдим этилиши мумкинлиги тушунтирилган.

Термиз туманлараро маъмурий
суди судья ёрдамчиси  
Ж.С.Ачилдиев

Конституцияда белгиланган суд ҳокимияти фаолиятига оид нормаларнинг мазмун-моҳияти ҳақида.

Ўзбекистон Республикаси Конституциясига судлар ва судялар мустақиллигини, судялар ва суд аппарати ходимларининг оила аъзоларининг дахлсиз-лигини таъминлаш, уларнинг ваколатларини кенгайтириш, моддий ва молиявий таъминотини яхшилашга оид бир қатор янги нормалар киритилди. Зеро, ҳуқуқий демократик давлатда суд ва судялар амалда мустақил бўлсагина қонунийлик таъминланади, инсон ҳуқуқ ва эркинликлари кафолатланади.Ўзбекистон Республикасида одил судлов фақат суд томонидан амалга оширилади.Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимияти қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятдан, сиёсий партиялардан, фуқаролик жамиятининг бошқа институтларидан мустақил ҳолда иш юритади.Ўзбекистон Республикасида суд тизими ва судлар фаолиятининг тартиби қонун билан белгиланади.

Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди:

Ўзбекистон Республикаси қонунларининг ва Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари қарорларининг, Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонлари, қарорлари ва фармойишларининг, ҳукумат, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари қарорларининг, Ўзбекистон Республикаси давлатлараро шартномавий ва бошқа мажбуриятларининг Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига мувофиқлигини аниқлайди;

Ўзбекистон Республикасининг Президенти томонидан имзолангунига қадар Ўзбекистон Республикаси конституциявий қонунларининг, ратификатсия қилиш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси қонунлари Ўзбекистон Республикасининг Президенти томонидан имзолангунига қадар — Ўзбекистон Республикаси халқаро шартномаларининг Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мувофиқлигини аниқлайди;референдумга чиқарилаётган масалаларнинг Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мувофиқлиги тўғрисида хулоса беради;Қорақалпоғистон Республикаси Конституциясининг Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига, Қорақалпоғистон Республикаси қонунларининг Ўзбекистон Республикасининг қонунларига мувофиқлиги тўғрисида хулоса беради; Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва қонунлари нормаларига шарҳ беради;Ўзбекистон Республикаси Олий судининг муайян ишда қўлланилиши лозим бўлган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига мувофиқлиги тўғрисида судлар ташаббуси билан киритилган мурожаатини кўриб чиқади;конституциявий судлов ишларини юритиш амалиётини умумлаштириш натижалари юзасидан ҳар йили Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарига ва Ўзбекистон Республикаси Президентига мамлакатдаги конституциявий қонунийликнинг ҳолати тўғрисида ахборот тақдим этади;Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва қонунлари билан берилган ваколати доирасида бошқа ишларни кўриб чиқади.Фуқаролар ва юридик шахслар, агар суд орқали ҳимоя қилишнинг бошқа барча воситаларидан фойдаланиб бўлинган бўлса, судда кўриб чиқилиши тугалланган муайян ишда суд томонидан ўзига нисбатан қўлланилган қонуннинг Конституцияга мувофиқлиги тўғрисидаги шикоят билан Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судига мурожаат қилишга ҳақли.

Конституциявий суднинг қарори расмий эълон қилинган кундан эътиборан кучга киради.Конституциявий суднинг қарори қатъий ва унинг устидан шикоят қилиниши мумкин эмас.Конституциявий судни ташкил этиш ва унинг фаолияти тартиби қонун билан белгиланади.Ўзбекистон Республикаси Олий суди фуқаролик, жиноий, иқтисодий ва маъмурий суд ишларини юритиш соҳасида суд ҳокимиятининг олий органи ҳисобланади.Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан қабул қилинган ҳужжатлар қатъий ҳисобланади ва Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида бажарилиши мажбурийдир.Ўзбекистон Республикаси Олий суди қуйи судларнинг судлов фаолияти устидан назорат олиб бориш ҳуқуқига эга.Ўзбекистон Республикаси Олий судининг раиси ва унинг ўринбосарлари Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Сенати томонидан беш йиллик муддатга сайланади. Айни бир шахс сурункасига икки муддатдан ортиқ Ўзбекистон Республикаси Олий судининг раиси, раис ўринбосари этиб сайланиши мумкин эмас.Ўзбекистон Республикаси Судялар олий кенгаши судялар ҳамжамиятининг мустақил органи бўлиб, у судялар корпусининг шакллантирилишини, суд ҳокимияти мустақиллигининг конституциявий принципига риоя этилишини таъминлайди.Ўзбекистон Республикаси Судялар олий кенгаши раиси ва унинг ўринбосари Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Сенати томонидан беш йиллик муддатга сайланади. Айни бир шахс сурункасига икки муддатдан ортиқ Ўзбекистон Республикаси Судялар олий кенгашининг раиси, раис ўринбосари этиб сайланиши мумкин эмас.Ўзбекистон Республикаси Судялар олий кенгашини ташкил этиш ва унинг фаолияти тартиби қонун билан белгиланади.Судялар мустақилдирлар, фақат Конституция ва қонунга бўйсунадилар.

Сурхондарё вилоят маъмурий суди
архив мудири 
Н.Рахманова

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020-йил 20-октабрдаги “Мамлакатимиздаги ўзбек тилини янада ривожлантириш ва тил сиёсатини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” ги ПФ-6084-сон Фармони ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 2021-йил 10-февралдаги “Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига босқичма-босқич тўлиқ ўтишни таъминлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 61-сон қарори ижросини таъминлаш мақсадида барча суд органларида иш юритиш ҳужжатлари ва бошқа ҳужжатларни лотин ёзувига асосаланган ўзбек алифбосида юритиш (протсессуал ҳужжатлар бундан мустасно) амалиётинни тўлиқ жорий қилиш.

“Мамлакатимиздаги ўзбек тилини янада ривожлантириш ва тил сиёсатини такомиллаштириш” маърузасини ўқиб эшиттирди“.

Дунёдаги қадимий ва бой тиллардан бири бўлган ўзбек тили халқимиз учун миллий ўзлигимиз ва мустақил давлатчилигимиз тимсоли, бебаҳо маънавий бойлик, буюк қадриятдир”, – дея таъкидлаган эди Президентимиз Ш.Мирзиёйев.

Ўзбектилига давлат тили мақоми берилганига бу йил 35 йил тўлди. Ўтган давр мобайнида тилимиз ривожи йўлида бирмунча ижобий ишлар амалга оширилди. Айниқса, сўнги йилларда бу ишлар янада жадал тусга кирди.

Ўзбек тили қадим тарихига ва ўзининг бетакрор ёзма ан’аналарига эга бўлган нуфузли тиллардан биридир. Ўзбек тилида сўзлашувчиларнинг сони ер юзида 50 миллиондан ортиқ кишини ташкил этади. Шундан йигирма беш миллиондан ортиғи Ўзбекистонда истиқомат қилади. Ўзбек тилига 1989 йил 21 октабрда Давлат тили мақомининг берилиши ўзбек адабий тилининг жадал, эркин тараққиёти учун кенг имконият ва қулай шароитларни яратди. “Давлат тили ҳақида”ги Қонуннинг 2-, 4-, 6-, 10-, 14–моддаларида бошқа миллат вакиллари тилларининг амал қилиши ҳимояланиши белгилаб қўйилган. Бу эса халқимизнинг бошқа миллат ва халқларнинг тарихига, маданиятига, тилига бўлган чексиз ҳурматини ифодалайди.

 Истиқлол йилларида ёзув борасида бир қанча қонун ҳужжатлари қабул қилинди.1993-йил 2-сентабрда Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгаши “Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тўғрисида” қонун қабул қилди.Бу алифбо 31 ҳарф ва бир тутуқ белгиси (апостроф) дан иборат этиб белгиланди. Янги алифбодаги баъзи ҳарфлар жаҳон алоқа аралашув тизимига киришимизда маълум қийинчиликлар туғдириши мумкинлиги ҳисобга олиниб, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси 1995-йил 6-майда “Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тоғрисида”ги Қонунга ўзгартиришлар киритиш ҳақида қарор қабул қилди.

Янги алифбо асосида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1995-йил 24-августдаги 339-сонли қарорига илова тарзида “Ўзбек тилининг асосий имло қоидалари” тасдиқланди. Орадан йиллар ўтди. Лотин ёзувига ўтиш муддатлари бир-неча бор узайтирилди. 2021-йил 10-февралда “Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига босқичма-босқич тўлиқ ўтишни та’минлаш чора-тадбирлари тўғрисида” Вазирлар Маҳкамасининг 61-сонли қарори ва “Йўл харитаси”да ниҳоят, узоқ давом этган икки ёзувлилик шароитига узил-кесил барҳам бериш вақти, унинг аниқ муддати белгилаб берилди.

Лотин ёзувига тўлиқ ўта олмаётганимизнинг ўзига яраша сабалари мавжуд.Уларнинг энг асосийси деб ҳарфлардаги ноқулайликлар эътироф қилиниб келинмоқда. Ҳозир биз ушбу ҳарфлардаги ноқулайликларга алоҳида тўхталиб ўтирмоқчи эмасмиз. Чунки бу масала юзасидан Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетида махсус кенгаш тузилиб, ижобий ишлар амалга оширилмоқда. Фикримизча, лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини компютер клавиатурасига махсус жойлаштириш масаласига кўпроқ эътибор қаратиб, амалда фойдаланиш учун жорий этилса, мавжуд ноқулайликлар бартараф бўлишига шубҳа йўқ.

Шуни ҳам алоҳида таъкидлаш жоизки, амалдаги ёзув (лотин ёзуви назарда тутилмоқда) ҳақидаги қонун қабул қилинган даврда, асосан, давлат корхона ва муассасалари мавжуд эди. Шунинг учун ҳам унда давлат муассасаларида лотин ёзувига ўтиш масаласи илгари сурилган. Ҳозирда эса мамлакатимизда нодавлат муассасалар, хорижий қўшма корхоналар фаолият юритмоқдаки, уларда ҳам лотин ёзувидан фойдаланиш мажбурияти мавжудлигини англашимизнинг ўзиёқ қонунга ўзгартиришлар киритиш лозимлигини кўрсатади. Ўзбек тилининг ёзма нутқи меъёр ва қоидаларини ишлаб чиқиш бўйича ҳамда лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини тўлиқ жорий этиш борасидаги ишларни жадаллаштириш учун ушбу масала бугунги давлат сиёсатинг энг муҳим жиҳати эканлигини англаш ва бу йўлда ҳамма ўз масъулиятини тўлақонли бажариши лозим бўлади.

Сурхондарё вилоят маъмурий суди
Бош консултанти

И.Шайманов

Психолог томонидан судя ва суд ходимлари иштирокида   семинар-тренинг ўтказилди

Давлат органлари, суд ва ҳуқуқ-тартибот органлари, маҳаллий ҳокимликларнинг имижини шакллантириш ва уларга нисбатан аҳоли ишончини ошириш  бўйича белгилаб берилган вазифаларни бажариш юзасидан Сурхондарё вилоят маъмурий судида ўқув курси ташкил этилди.
Унда, суд органлари ва судялар фаолиятига оид аҳолининг норозилигига ва кенг муҳокамаларига сабаб бўладиган ҳолатларни олдини олиш мақсадида Психолог иштирокида семинар-тренинг ўтказилди.

Тренингда, суд органлари ходимлари (судья, судя ёрдамчиси, девонхона мудири, архивариуслар) учун стрессга бардошлилик, коммуникативлик кўникмаларини ошириш, замонавий ижтимоий технологиялардан фойдаланиш бўйича малака оширилди ва уларни куникмасини ошириш юзасидан тавсиялар берилди.


Сурхондарё вилоят маъмурий суди судьяси 
А.Мухиддинов

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020-йил 20-октабрдаги “Мамлакатимиздаги ўзбек тилини янада ривожланиши

“Мамлакатимиздаги ўзбек тилини янада ривожлантириш ва тил сиёсатини такомиллаштириш” маърузасини ўқиб эшиттирди“.
Дунёдаги қадимий ва бой тиллардан бири бўлган ўзбек тили халқимиз учун миллий ўзлигимиз ва мустақил давлатчилигимиз тимсоли, бебаҳо маънавий бойлик, буюк қадриятдир”, – дея таъкидлаган эди Президентимиз Ш.Мирзиёйев.
Ўзбектилига давлат тили мақоми берилганига бу йил 35 йил тўлди. Ўтган давр мобайнида тилимиз ривожи йўлида бирмунча ижобий ишлар амалга оширилди. Айниқса, сўнги йилларда бу ишлар янада жадал тусга кирди.
Ўзбек тили қадим тарихига ва ўзининг бетакрор ёзма ан’аналарига эга бўлган нуфузли тиллардан биридир. Ўзбек тилида сўзлашувчиларнинг сони ер юзида 50 миллиондан ортиқ кишини ташкил этади. Шундан йигирма беш миллиондан ортиғи Ўзбекистонда истиқомат қилади. Ўзбек тилига 1989 йил 21 октабрда Давлат тили мақомининг берилиши ўзбек адабий тилининг жадал, эркин тараққиёти учун кенг имконият ва қулай шароитларни яратди. “Давлат тили ҳақида”ги Қонуннинг 2-, 4-, 6-, 10-, 14–моддаларида бошқа миллат вакиллари тилларининг амал қилиши ҳимояланиши белгилаб қўйилган. Бу эса халқимизнинг бошқа миллат ва халқларнинг тарихига, маданиятига, тилига бўлган чексиз ҳурматини ифодалайди.
 Истиқлол йилларида ёзув борасида бир қанча қонун ҳужжатлари қабул қилинди.1993-йил 2-сентабрда Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгаши “Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тўғрисида” қонун қабул қилди.Бу алифбо 31 ҳарф ва бир тутуқ белгиси (апостроф) дан иборат этиб белгиланди. Янги алифбодаги баъзи ҳарфлар жаҳон алоқа аралашув тизимига киришимизда маълум қийинчиликлар туғдириши мумкинлиги ҳисобга олиниб, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси 1995-йил 6-майда “Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тоғрисида”ги Қонунга ўзгартиришлар киритиш ҳақида қарор қабул қилди.
Янги алифбо асосида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1995-йил 24-августдаги 339-сонли қарорига илова тарзида “Ўзбек тилининг асосий имло қоидалари” тасдиқланди. Орадан йиллар ўтди. Лотин ёзувига ўтиш муддатлари бир-неча бор узайтирилди. 2021-йил 10-февралда “Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига босқичма-босқич тўлиқ ўтишни та’минлаш чора-тадбирлари тўғрисида” Вазирлар Маҳкамасининг 61-сонли қарори ва “Йўл харитаси”да ниҳоят, узоқ давом этган икки ёзувлилик шароитига узил-кесил барҳам бериш вақти, унинг аниқ муддати белгилаб берилди.
Лотин ёзувига тўлиқ ўта олмаётганимизнинг ўзига яраша сабалари мавжуд.Уларнинг энг асосийси деб ҳарфлардаги ноқулайликлар эътироф қилиниб келинмоқда. Ҳозир биз ушбу ҳарфлардаги ноқулайликларга алоҳида тўхталиб ўтирмоқчи эмасмиз. Чунки бу масала юзасидан Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетида махсус кенгаш тузилиб, ижобий ишлар амалга оширилмоқда. Фикримизча, лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини компютер клавиатурасига махсус жойлаштириш масаласига кўпроқ эътибор қаратиб, амалда фойдаланиш учун жорий этилса, мавжуд ноқулайликлар бартараф бўлишига шубҳа йўқ.
Шуни ҳам алоҳида таъкидлаш жоизки, амалдаги ёзув (лотин ёзуви назарда тутилмоқда) ҳақидаги қонун қабул қилинган даврда, асосан, давлат корхона ва муассасалари мавжуд эди. Шунинг учун ҳам унда давлат муассасаларида лотин ёзувига ўтиш масаласи илгари сурилган. Ҳозирда эса мамлакатимизда нодавлат муассасалар, хорижий қўшма корхоналар фаолият юритмоқдаки, уларда ҳам лотин ёзувидан фойдаланиш мажбурияти мавжудлигини англашимизнинг ўзиёқ қонунга ўзгартиришлар киритиш лозимлигини кўрсатади. Ўзбек тилининг ёзма нутқи меъёр ва қоидаларини ишлаб чиқиш бўйича ҳамда лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини тўлиқ жорий этиш борасидаги ишларни жадаллаштириш учун ушбу масала бугунги давлат сиёсатинг энг муҳим жиҳати эканлигини англаш ва бу йўлда ҳамма ўз масъулиятини тўлақонли бажариши лозим бўлади.

Сурхондарё вилоят маъмурий суди
судя катта ёрдамчиси

З.Темиров

Давлат кадсртлар палатаси Сурхондарё вилоят бошқармасида судялар иштирокида чиқарилган хусусий ажримлар кенг муҳокама қилинди.

Жорий йилнинг 5 март куни ҳурматли Президентимизнинг Коррупсияга қарши курашиш бўйича Миллий кенгашнинг кенгайтирилган йиғилишида судлар томонидан чиқарилган хусусий ажримларнинг муҳокамасида судялар иштирок этиши ҳақида топшириқ берилган эдилар.
Давлат кадастрлар палатаси Сурхондарё вилоят бошқармасида Сурхондарё вилоят маъмурий суди судялари А.Мухиддинов ва Д.Жўраев, Вилоят прокуратураси бўлим прокурори Л.Бекмухаммедов ҳамда Давлар кадастлар палатаси вилоят бошқармаси ходимлари ва туман(шаҳар) филиал раҳбарлари иштирокида судлар томонидан чиқарилган иккита Хусусий ажримларнинг муҳокаси бўлиб ўтди.
Муҳокамада мурожатларни кўриб чиқишда йўл қўйилган хато ва камчиликлар, коррупсияни олдини олиш юзасидан фикр ва мулоҳазалар билдириб ўтилди.
Шунингдек, муҳокама жараёнида Сурхондарё вилоят ва Термиз туманлараро маъмурий судлари томонидан 2024 йилда Давлат кадастрлар палатаси Сурхондарё вилоят  бошқармаси ва туман (шаҳар) филиалларига нисбатан кўрилган ишлар муҳокамаси ҳам бўлиб ўтди.

Унда, Давлат кадастрлар палатаси Сурхондарё вилоят бошқармасининг 8 та, Ангор туман филиалининг 2 та, Денов туман филиалининг 2 та, Жарқўрғон туман филиалининг 1 та, Шеробод туман филиалининг 1 та жами 14 та ҳолатда мансабдор шахснинг хатти-ҳаракати ғайриқонуний деб топилганлиги, шундан Сурхондарё вилоят бошқармасига нисбатан 5 та, Денов туман филиалига нисбатан 2 та жами 7 та хусусий ажрим чиқарилганлиги, Давлат кадастрлар палатаси Сурхондарё вилоят бошқармасининг 9 та, Ангор туман филиалининг 1 та, Денов туман филиалининг 1 та, Қизириқ туман филиалининг 1 та, Сариосиё туман филиалининг 1 та жами 12 та давлат рўйхатидан ўтказиш ҳақиқий эмас деб топилганлиги, ушбу тоифадаги ишлар бўйича Давлат кадастрлар палатаси Сурхондарё вилоят бошқармасига нисбатан 6 та ва Ангор туман филиалига нисбатан 1 та жами 7 та хусусий ажрим чиқарилганлиги таъкидлаб ўтилди.

Йўл қўйилган хато ва камчиликлар юзасидан мисоллар келтириб ўтилди.
Якунда, фуқаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқишда, Давлат кадастрлар палатаси Сурхондарё вилоят бошқармаси ва туман (шаҳар) филиаллари мутахассислари Ўзбекистон Республикасининг “Кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқларни давлат рўйхатидан ўтказиш тўғрисида”ги 2022 йил 28 ноябрдаги ЎРҚ-803-сонли қонуни ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2021 йил 22 июндаги “Давлат кадастрларини юритиш соҳасини тартибга солувчи айрим норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни тасдиқлаш тўғрисида”ги 389-сонли қарори билан тасдиқланган Низом талабларига риоя қилиши кўрсатиб ўтилди.

Сурхондарё вилоят маъмурий суди судяси

А.Мухиддинов

“Чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматларини кўрсатиш соҳасида тўлов интизомини мустаҳкамлашга қаратилган қўшимча ўзгартиришлар киритиш тўғрисида”ги  Ўзбекистон Республикаси қонуни мазмун-моҳияти хусусида.

Мазкур қонун Қонунчилик палатаси томонидан 2024 йил 24 декабрда  қабул қилинган, Сенат томонидан 2025 йил 21 февралда маъқулланган, ушбу Ўзбекистон Республикасининг 2025 йил 7 мартдаги ЎРҚ-1044-сонли Қонуни таҳририда (“Халқ сўзи” газетаси 08.03.2025 йил) 07.06.2025 йилдан кучга киради.
Юқоридаги Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик ва Уй-жой кодексларига, «Рақобат тўғрисида»ги ва «Электр энергетикаси тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунларига қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматлари учун мажбурий тўловлар бўйича қарздорлиги мавжуд бўлган истеъмолчилар қисқа хабар (SMS) орқали хабардор қилинганидан кейин мазкур қарздорлик бартараф этилгунига қадар улардан электр энергияси учун тўловларни қабул қилишни вақтинчалик чеклашга қаратилган ҳуқуқий нормалар белгиланишини назарда тутувчи қўшимча ва ўзгартиришлар киритилди.
Ушбу Қонун чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш бўйича аҳолига кўрсатиладиган хизматлар учун тўлов интизомини мустаҳкамлашга ҳамда аҳолининг мазкур хизматлар бўйича дебитор қарздорлигини камайтиришга хизмат қилади.
1-модда. Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси 468-моддаси қуйидаги мазмундаги жумла билан тўлдирилди.
«Энергия таъминоти шартномасида қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа мажбуриятлар ҳам назарда тутилиши мумкин».
2-модда. Ўзбекистон Республикасининг Уй-жой кодекси 134-моддасининг еттинчи қисми «бундан сув таъминоти ва оқова сувларни чиқариб юбориш хизматлари» деган сўзлардан кейин «қаттиқ ва суюқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматлари» деган сўзлар билан тўлдирилди.
3-модда. Ўзбекистон Республикасининг 2023 йил 3 июлда қабул қилинган «Рақобат тўғрисида»ги ЎРҚ-850-сонли Қонуни 18-моддаси биринчи қисмининг бешинчи хатбошиси «шартнома предметига тааллуқли бўлмаган шартларни» деган сўзлардан кейин «(бундан қонун ҳужжатларига мувофиқ қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматлари учун истеъмолчилар қарздорлигининг олдини олишга қаратилган қоидалар мустасно)» деган сўзлар билан тўлдирилди.
4-модда. Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 7 августда қабул қилинган «Электр энергетикаси тўғрисида»ги ЎРҚ-939-сонли Қонунига қуйидаги қўшимча ва ўзгартиришлар киритилди.
1) 38-модданинг:
биринчи қисми қуйидаги мазмундаги бешинчи хатбоши билан тўлдирилди:
«қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматлари учун мажбурий тўловлар бўйича қарздорлиги мавжуд бўлган истеъмолчилар қисқа хабар (SMS) орқали хабардор қилинганидан кейин мазкур қарздорлик бартараф этилгунига қадар улардан электр энергияси учун тўловларни қабул қилишни вақтинчалик чеклаш. Бунда қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматларини кўрсатувчи ташкилотлар қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматлари учун тўловларни ҳисоб-китоб қилишнинг ишончлилиги ҳамда тўғрилиги учун жавобгар бўлади, шунингдек мазкур талаблар бузилган ҳолларда, истеъмолчига етказилган зарарнинг ўрнини қоплайди»;
иккинчи қисми:
қуйидаги мазмундаги тўққизинчи ва ўнинчи хатбошилар билан тўлдирилди:
«қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматлари учун мажбурий тўловлар бўйича қарздорлиги мавжуд бўлган истеъмолчиларни мазкур қарздорлик мавжудлиги тўғрисида қисқа хабар (SMS) орқали хабардор қилиши;
қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматлари учун мажбурий тўловлар бўйича қарздорлиги мавжуд бўлган истеъмолчилардан электр энергияси учун тўловларни қабул қилишни вақтинчалик чеклашни мазкур қарздорлик бартараф этилган тақдирда автоматик равишда бекор қилиши»;
тўққизинчи ва ўнинчи хатбошилари тегишинча ўн биринчи ва ўн иккинчи хатбошилар деб ҳисобланди;
2) 39-модданинг бешинчи қисми:
қуйидаги мазмундаги тўртинчи хатбоши билан тўлдирилди:
«қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматлари учун мажбурий тўловлар бўйича қарздорликни мазкур қарздорлик мавжудлиги тўғрисида қисқа хабар (SMS) орқали хабардор қилинган санадан эътиборан беш кун ичида бартараф этиши»;
тўртинчи, бешинчи ва олтинчи хатбошилари тегишинча бешинчи, олтинчи ва еттинчи хатбошилар деб ҳисобланди;
3) 40-модданинг учинчи қисми:
қуйидаги мазмундаги бешинчи хатбоши билан тўлдирилди:
«қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизматлари учун мажбурий тўловлар бўйича қарздорлиги мавжуд бўлган истеъмолчини қисқа хабар (SMS) орқали хабардор қилиш, мазкур қарздорлик бартараф этилгунига қадар истеъмолчининг электр энергияси учун тўловларини қабул қилишни вақтинчалик чеклаш шартлари»;
бешинчи — саккизинчи хатбошилари тегишинча олтинчи — тўққизинчи хатбошилар деб ҳисобланди.
Шунингдек, 5-модданинг мазмунига кўра, Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги, Энергетика вазирлиги ҳамда бошқа манфаатдор ташкилотлар ушбу Қонуннинг ижросини, ижрочиларга етказилишини ҳамда моҳияти ва аҳамияти аҳоли ўртасида тушунтирилишини таъминлаш белгиланди.

Сурхондарё вилоят маъмурий суди
судья катта ёрдамчиси;
С.Халматов

Skip to content