Адолат ва қонун устуворлиги тамойилларини тараққиётнинг энг асосий ва зарур шартига айлантириш, суд ҳокимиятининг амалда мустақиллигини таъминлаш, судлар фаолияти самарадорлиги ва одил судлов сифатини ошириш мақсадида 2023 йил 16 январь куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Одил судлов фаолиятини амалга оширишни самарали ташкил этиш бўйича қўшимча чора-табирлар тўғрисида”ги Фармони қабул қилинди.
Мазкур Фармоннинг 1-иловасига асосан, Ўзбекистон Республикаси Олий судининг эмблемаси тасдиқланди.
Ўзбекистон Республикаси Олий судининг эмблемаси (кейинги ўринларда эмблема) қўйидаги кўринишга эгадир. Унинг марказида Ўзбекистон Республикаси харитаси, адолат тарозиси, китоб тасвирланган бўлиб, ўнг ва чап томонларида судьяларнинг махсускийимидаги нишон рамзлари ва нақшлари акс эттирилган.
Эмблема саккиз бурчак шаклда бўлиб, ички қисми эса доирасимон шаклда тасвирланган. Доиранинг устки қисмида айланаси бўлиб “O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI” сўзлари, пастки қисмида айланаси бўйлаб “OLIY SUDI” сўзлари ёзилган. Ёзувлар нишонлар ва нақш безаклари билан ажратилган.
Эмблема донолик, улуғворлик ва юксакликни ифода этувчи олтин, оқ тўқ кўк, оч яшил ва оч кўк ранглар кўринишида акс эттирилган.
Саккизбурчак доиранинг нақшлари, ундаги сўзлар, адолат тарозиси-олтин рангида, китоб-олтин зарҳал билан ҳошияланган ҳолда оқ рангда, Ўзбекистон Республикаси харитаси оч яшил ва оч кўк рангда, доиранинг ички қисми олтин зарҳал билан ҳошияланган ҳолда оч яшил ва оч кўк рангда, доиранинг айлана ён қисмлари-олтин зарҳал билан ҳошияланган ҳолда тўқ кўк рангда тасвирланган.
Доиранинг марказидаги харита -Ўзбекистон Республикаси ҳудудини англатади. Марказдаги тарози одиллик мезонини англатиб турувчи рамз маъносида, китоб эса судьялар одил судловни фақат Конституция ва қонунларга қатъий риоя қилган ҳолда амалга оширишини ифодалайди. Доиранинг икки ён четининг ўртасида судьяларнинг махсус кийимида акс эттирилган нишон рамзи тушурилган. Нишон-Ўзбекистон Республикаси гербида тасвирланган саккизбурчак билан бойитилган доирадан иборат. Икки томон нишоннинг орқа ва пастки қисмларида миллийликни ифодаловчи айланаси бўйлаб нақш безаклари тасвирланган.
Адолат ва қонун устуворлиги тамойилларини тараққиётнинг энг асосий ва зарур шартига айлантириш, суд ҳокимиятининг амалда мустақиллигини таъминлаш, судлар фаолияти самарадорлиги ва одил судлов сифатини ошириш мақсадида 2023 йил 16 январь куни ЎзбекистонРеспубликаси Президентининг “Одил судловга эришиш имкониятларини янада кенгайтириш ва судлар фаолияти самарадорлигини оширишга доир қўшимча чора-табирлар тўғрисида”ги Фармони қабул қилинди.
Мазкур Фармонга асосан, одил судловни таъминлашнинг устувор вазифалари белгиланди.
Жумладан, адолатли суд қарорлари қабул қилинишига эришиш орқали халқнинг, шу жумладан, тадбиркорларнинг суд тизимига бўлган ишончини мустаҳкамлаш, фуқаролар ҳамда тадбиркорларга ўз ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини судларда ҳимоя қила олиши учун барча имкониятларни яратиш, суд ишларини юритишда тортишув ва тарафларнинг тенглиги тамойилларини тўлақонли рўёбга чиқариш.
Судга ҳурматсизлик қилиш ва суд ишига аралашиш ҳолатларининг олдини олиш бўйича самарали механизмларни ишлаб чиқиш.
Судьяларнинг чинакам мустақиллигини таъминлаш мақсадида уларнинг ишига ҳар қандай аралашув қатъий жазоланиши,судьяларнинг хавотирсиз ишлаши учун давлат томонидан барча шароитлар яратилиши қайд этилган.
Судга ҳурматсизлик қилиш ҳолатларини олдини олиш учун маъмурий жавобгарлик чораларини кучайтириш ва жиноий жавобгарликбелгилаш, суд ишларини ҳал этишга аралашганлик васуд ҳужжатини ижро этмаганлик учун жавобгарлик чораларини кучайтириш, одил судловни амалга ошириш фаолиятига аралашганликка оид ҳар бир жиноят ишиякуни бўйича жамоатчиликни оммавий ахборот воситалари орқали мажбурий равишда хабардор қилиш тартибини жорий этиш, суд қарорларининг қатъий ижросини таъминлаш, бу борада давлат органлари ва маҳаллий ҳокимликларнинг масъулиятини ошириш назарда тутилган.
Мазкур Фармонга кўра, суд инстанцияларида ишларни кўрилиши бўйича қуйидаги тартиб белгиланиши назарда тутилган:
жиноят ишлари бўйича суд қарорлари қонуний, асосли ва адолатли қабул қилинганлигини текширишнинг фуқароларга қулай ва соддалаштирилган тартибини яратиш мақсадида туманлараро, туман, шаҳар судлари томонидан биринчи инстанцияда кўрилган ишларни вилоят ва унга тенглаштирилган судларда апелляция ёки кассация тартибида қайта кўриб чиқиш;
вилоят ва унга тенглаштирилган судлар томонидан апелляция ёки кассация тартибида кўрилган ишларни мазкур судларда тафтиш тартибида қайта кўриб чиқиш;
вилоят ва унга тенглаштирилган судлар томонидан тафтиш тартибида кўрилган ишларни Олий суднинг судлов ҳайъатларида тафтиш тартибида қайта кўриб чиқиш;
юқори инстанция судлари томонидан ишни янгидан кўриш учун қуйи судларга юбориш тартибини бекор қилиш ва уларга иш бўйича якуний қарор қабул қилиш масъулиятини юклаш назарда тутилган.
Судьяга нисбатан турар жой дахлсизлигига, ёзишмалар, телефон орқали сўзлашувлар ва бошқа сўзлашувлар, алоқа тармоқлари орқали узатиладиган почта, курьерлик жўнатмалари ва телеграф хабарларининг сир сақланишига бўлган ҳуқуқларни чекловчи, шунингдек, абонентлар ёки абонент қурилмалари ўртасидаги боғланишлар тўғрисидаги ахборотни олишдан иборат тезкор-қидирув тадбирларининг ўтказилишига фақат Бош прокурорнинг санкцияси асосида йўл қўйилишини белгилаш қайд этилган.
Жисмоний ва юридик шахсларнинг процессуал характерга эга бўлмаган, ҳуқуқий тушунтириш бериш борасидаги масалалар бўйича мурожаатларини адлия органлари томонидан кўриб чиқиш амалиётини йўлга қўйиш.
Одил судловни амалга оширишга кўмаклашиш бўйича ихтисослашган прокурорлар корпуси этиб белгилаш, Бош прокуратуранинг жиноий, фуқаролик, иқтисодий, маъмурий суд ишларини юритишда прокурор ваколатини таъминлаш бошқармалари, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар прокуратураларининг жиноий, фуқаролик, иқтисодий, маъмурий суд ишларини юритишда прокурор ваколатини таъминлаш бўйича тегишли бўлим ва тармоқлари, туман (шаҳар) прокурорларининг мазкур йўналишлар бўйича тегишли ўринбосари ва ёрдамчилари этиб белгилаш кўрсатилган.
Ихтисослашган прокурорлар корпуси ходимлари ўз ваколатларини ҳар қандай орган ва мансабдор шахсдан мустақил равишда, фақат қонунга бўйсуниб амалга оширади ҳамда қонунчиликда назарда тутилган ҳоллардан ташқари уларнинг судда иштироки билан боғлиқ фаолиятига бирон-бир тарзда аралашишга йўл қўйилмайди;
вилоят ва унга тенглаштирилган прокуратуралар Ихтисослашган прокурорлар корпусига туман (шаҳар) прокуратураларининг тегишли йўналишларида, қоида тариқасида, камида уч йил, Бош прокуратура Ихтисослашган прокурорлар корпусига эса, қоида тариқасида, камида беш йил фаолият юритган ходимлар жалб қилинади;
Ихтисослашган прокурорлар корпуси ходимлари, қоида тариқасида, судларда прокурор ваколатини таъминлаш соҳасида узлуксиз уч йил хизмат ўтаганидан сўнг бошқа йўналишларга ўтказилиши мумкин.
Ҳар бир ҳудудда Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар прокуратуралари ҳамда тегишли туман (шаҳар) прокуратуралари Ихтисослашган прокурорлар корпуси ходимлари ва бошқа йўналишларда узоқ йиллар фаолият кўрсатган тажрибали ходимлардан иборат Маслаҳат кенгашлари ташкил этилади.
Маслаҳат кенгашлари ўзаро муҳокама асосида ўта мураккаб тоифадаги ишларнинг ечимини топиш, ёш кадрларни тўғри йўналтириш ва уларнинг амалий кўникмаларини ривожлантириш ишларига кўмаклашади.
Мазкур Фармонда тизимдаги муаммоларнининг ечими ҳам кўрсатилган.
АВВОЛО АРХИВ ҲУҚУҚИ БУ АРХИВ ХИЗМАТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ БЕЛГИЛАБ БЕРУВЧИ ҚОНУН ВА НОРМАТИВ ҲУҚУҚИЙ ХУЖЖАТЛАРНИ ЎРГАТИШГА ҚАРАТИЛГАН ФАН ТАРМОҒИ ҲИСОБЛАНАДИ.
2.ИДОРАВИЙ АРХИВ ҚАНДАЙ ҲУҚУҚЛАРГА ЭГА?
ИДОРАВИЙ АРХИВЛАРГА ЎЗИГА ЮКЛАТИЛГАН ФУНКЦИЯ ВА ВАЗИФАЛАРНИ БАЖАРИШ УЧУН ҚЎЙИДАГИ ҲУҚУҚЛАР БЕРИЛАДИ. ИДОРАВИЙ АРХИВ ТАРКИБИЙ БЎЛИНМАЛАР ВА ҚЎЙИ ТАШКИЛОТ АРХИВЛАРИГА ЎЗЛАРИНИ ВАКОЛАТЛАРИГА КИРУВЧИ МАСАЛАЛАР БЎЙИЧА БЕЛГИЛАНГАН ТАРТИБДА КЎРСАТМАЛАР БЕРИШ ҲУҚУҚИГА ЭГА, ТАШКИЛОТЛАРНИ ТАРКИБИЙ БЎЛИНМА ВА ҚУЙИ ТАШКИЛОТ АРХИВЧИЛАРИГА АРХИВ ИШИ УЧУН ЗАРУР БЎЛГАН МАЪЛУМОТЛАРНИ УЛАРДАН СЎРАБ ОЛИШ ҲУҚУҚИГА ЭГА ШУНИГДЕК ЗАРУР ҲОЛЛАРДА ЭКСПЕРТЛАР ВА МАСЛАҲАТЧИЛАР СИФАТИДА ТАШКИЛОТНИНГ МАЛАКАЛИ МУТАХАССИСЛАРНИ ЖАЛБ ЭТИШ ҲУҚУҚИГА ЭГА ҲАМДА ИДОРАВИЙ АРХИВ ҲУЗУРИДА АРХИВ ИШИГА КЎМАКЛАШУВЧИ КЕНГАШЛАР ВА КОМИССИЯЛАР ТУЗИШ ҲУҚУҚИГА ЭГА.
